Filistin Devletini Tanımak Ne Anlama Geliyor?
İngiltere Başbakanı Sir Keir Starmer, İsrail’in Gazze’de ateşkesi kabul etmesi ve iki devletli çözüm sürecinin yeniden canlanması gibi belirli koşullar yerine getirilirse, Eylül ayında Filistin’i devlet olarak tanıyacaklarını açıkladı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise bu kararı, “Hamas’ın terörünü ödüllendirmek” şeklinde nitelendirerek tepki gösterdi.
Tanınmanın Anlamı ve Sınırları
Filistin, uluslararası alanda birçok ülke tarafından tanınsa da tam anlamıyla egemen bir devlet değil.
-
Uluslararası tanınırlığa ve bazı diplomatik misyonlara sahip.
-
Olimpiyatlar gibi uluslararası spor etkinliklerinde yarışıyor.
-
Ancak belirlenmiş uluslararası sınırları, başkenti ve ordusu bulunmuyor.
-
Batı Şeria’da Filistin Yönetimi sınırlı yetkilere sahip, Gazze ise İsrail’in ablukası altında savaş koşullarında.
Bu nedenle tanınma, büyük ölçüde sembolik bir anlam taşıyor. Sahada somut değişim yaratması zor olsa da, güçlü bir ahlaki ve siyasi mesaj veriyor.
İki Devletli Çözüm ve Tarihsel Bağlantılar
İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, BM’de yaptığı konuşmada ülkesinin iki devletli çözümü destekleme sorumluluğu bulunduğunu hatırlattı. Lammy, 1917 tarihli Balfour Deklarasyonu’na atıfta bulunarak, o dönem verilen “Filistin’deki Yahudi olmayan toplulukların medeni ve dini haklarının korunacağı” sözünü hatırlattı.
İki devletli çözüm, 1967 sınırları esas alınarak Batı Şeria, Gazze ve Doğu Kudüs’te bağımsız bir Filistin devleti kurulmasını öngörüyor. Ancak İsrail’in Batı Şeria’daki yerleşim politikaları, bu hedefi zora sokmuş durumda.
Filistin’i Kimler Tanıyor?
-
BM üyesi 193 ülkeden 147’si Filistin’i tanıyor.
-
BM’de “daimi gözlemci devlet” statüsüne sahip ancak oy hakkı yok.
-
Avustralya, Eylül ayında tanıyacağını açıkladı. Fransa, Japonya, Kanada ve İngiltere de belirli şartlarla benzer açıklamalarda bulundu.
-
Çin ve Rusya zaten tanıyan ülkeler arasında.
-
Eğer İngiltere ve Fransa da tanırsa, BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesinden dördü destek vermiş olacak.
ABD ise bu konuda en net muhalefeti sergiliyor. Başkan Yardımcısı JD Vance, işlevsel bir hükümetin eksikliğini gerekçe göstererek tanıma planlarının olmadığını açıkladı. Washington, 1990’lardan bu yana Filistin Yönetimi’ni muhatap kabul ediyor ancak resmi devlet tanıması yapmıyor.
ABD Olmadan Zor
ABD’nin desteği olmadan iki devletli çözüme ulaşacak bir barış sürecinin ilerlemesi ihtimali oldukça düşük görünüyor. Bu nedenle Eylül ayında yaşanabilecek olası diplomatik değişimler, sembolik bir kazanım olsa da pratikte sınırlı etkiye sahip olabilir.
