*Kendine Tapınan Kalbin Çöküşü: Nefs, Yansıma ve İlahi Mesafe*
*Kendine Tapınan Kalbin Çöküşü: Nefs, Yansıma ve İlahi Mesafe*
MEHMET SEBAH YİĞİT
info@aktuelgazete.comm - 02126647132
iİnsan, kendi suretini görüp ona âşık olabilir mi? Bu soru, yalnızca mitolojik değil; aynı zamanda teolojik ve ahlaki bir uyarıdır. Yunan mitolojisinde Narkissos’un öyküsü, aşırı benlik sevgisinin ve kibre dönüşen öz merkezciliğin trajik sonucunu anlatır. Ancak bu hikâyeyi yalnızca pagan bir efsane olarak okumak, onun sunduğu evrensel ikazı gözden kaçırmak olur. Aslında bu anlatı, insanın nefsine meyliyle hakikatten uzaklaştığı her çağın içsel kıssasıdır.
Kur’an’da Firavun, “Ben sizin en yüce rabbinizim” dediğinde, aslında kendine tapınmanın en açık tezahürünü sergilemiştir. Narkissos da kendini öyle bir sevgiyle kuşatır ki, başka hiçbir varlığa, hiçbir hakikate yer kalmaz. Kendi yansımasına âşık olur. Ancak o yansıma, cevap vermez. Çünkü cevap verecek olan bir “öteki” değildir, yalnızca egosunun yankısıdır.
İslam tasavvufunda nefisle mücadele, Allah’a ulaşmanın en önemli basamaklarından biridir. Narkissos’un öyküsü, bu mücadelenin verilmediği bir yaşamda insanın nefsine nasıl tutsak olabileceğini anlatır. Yüzeydeki o parlak siluet, benliğin putudur. Ona bakan kişi, aslında içsel bir secdeye kapanır. Oysa insanın imtihanı, “kendine secde etmekle” değil, secdede kendini terk edebilmektedir.
Suda kendi yansımasına tutulan Narkissos’un gözleri, aslında dışarıya değil içeriye kapalıdır. Kalbi, aşkı yalnızca kendine döndürür. Oysa aşk, “öteki”yle tamamlanır; Allah’a giden her yol, bir ötekine el uzatmayı, onu duymayı, onun varlığını tanımayı gerektirir. Zira “Halkı sevmeyen, Hâlık’a ulaşamaz.” Narkissos’un trajedisi de tam buradadır: Ötekini küçümser, sevgiyi reddeder, yalnızca kendi varlığını mutlaklaştırır. Bu mutlaklık onu ilahi yalnızlığa, yani manevi bir çöküşe götürür.
İlginçtir ki, birçok kaynakta Narkissos’un öldüğü yerde bir çiçek biter: nergis. Sanki hayat, onun çöküşünden bir ibret tomurcuğu yeşertir. Bu da gösterir ki, her kibirli çöküş bir başkası için uyanış olabilir. Her yansımanın ardında bir hakikat saklıdır ama ona ulaşmak, yüzeyden derine inmeyi gerektirir.
